Search

Interview Jan Baetens

Wat is het belang van cultuurwetenschappen en in hoeverre is de beoefening van deze discipline moeilijker dan van bijvoorbeeld de natuurwetenschappen?

Het belang van cultuurwetenschappen wordt niet alleen door de wetenschapper zelf bepaald, maar ook door een hele reeks andere groepen : naast de "peers", zijn er ook de financiers van het onderzoek, het betrokken veld, de studenten, de pers, het brede publiek, enz. Elk van deze groepen heeft eigen prioriteiten. Het is bekend dat in de huidige tijdsgeest cultuurwetenschappen minder goed scoren dan ingenieursstudies of business opleidingen, maar dat wil niet zeggen het maatschappelijke belang van de studie van cultuur daarom minder zou zijn. Overigens wordt de economische dimensie van cultuur soms snel vergeten, wat ook jammer is.

Wat maakt het leven van een cultuurwetenschapper dan speciaal moeilijk? In feite zijn de problemen hier niet groter dan elders: ook bètawetenschappers worstelen permanent met funding problemen, met imago problemen, met de druk van de globalisering. Ik zou daarom eerder de klemtoon willen leggen op het positieve verhaal: cultuurwetenschappers zijn mensen die gepassioneerd zijn door hun "object" en bovendien het geluk hebben dat ze deze passie kunnen vertalen naar de maatschappij, waar een grote vraag is naar cultuurwetenschappelijk werk.

Hoe zou u het genre van de fotoroman omschrijven?

De fotoroman is een visuele vertelling, die gebruik maakt van foto's die op een pagina of op een andere drager sequentieel zijn gerangschikt. Aan- of afwezigheid van tekst is hierbij van minder belang dan het narratieve karakter van het geheel. De idee dat de fotoroman een stripverhaal met foto's is, berust op een misverstand. Van zodra men fotografeert in plaats van te tekenen, zal men op een heel andere manier heel andere verhalen vertellen.

Wat is de 'pictorial turn' en wat is de waarde van deze term?

De pictorial turn slaat op het feit dat de dominante communicatievorm van onze cultuur verschoven is van tekst naar beeld, enerzijds, en dat dit beeld niet mag worden beschouwd als de "vertaling" van een onderliggende verbale structuur, anderzijds. Het is een van de tientallen"turns" die elkaar in snel tempo aan het opvolgen zijn, en in die zin is het een leeg begrip geworden. Maar de realiteit die aan de basis van de pictorial turn ligt, kan natuurlijk niet worden genegeerd.

Hoe verklaart u het succes van de Frans-Belgische strip?

Diversiteit is zeker een belangrijk punt: in tegenstelling tot de Amerikaanse comics, die lange tijd verengd waren tot superhero comics, biedt de Frans-Belgische school een brede waaier aan genres en stijlen aan. Daarnaast is zeker ook leesbaarheid een cruciaal iets: meestal bieden deze strips een goed gestructureerd en duidelijk leesbaar verhaal aan.

Maar het succes van Frans-Belgische strips is natuurlijk relatief en moet worden afgewogen tegen andere vormen van ontspanning en cultuur, zowel binnen als buiten de strip. Jonge lezers nu verkiezen manga's en games. Oudere lezers stappen over naar de graphic novel of muziek.

In welk opzicht verschilt de 'graphic novel' van de 'gewone' strip?

De verschillen hebben te maken met doelpubliek (strips kunnen door volwassenen worden gelezen, maar graphic novels zijn niet voor kinderen), met stijl (strips volgen eerder een collectieve studiostijl, graphic novels proberen de hand van de individuele maker te laten voelen), met soorten genres en verhalen (strips zijn "genre fictie", ze volgen vooraf vastgelegde formats, graphic novels mikken eerder op open genres zoals autobiografie en documentaire), en tenslotte natuurlijk ook formaat en distributie (strips liggen minder in de betere boekhandel, een graphic novel vindt men niet bij de HEMA).