Tentoonstelling art deco
In de art deco tentoonstelling in het Haagse Gemeentemuseum wordt een verband gelegd tussen deze eclectische kunststroming en de Parijse couturier Paul Poiret, die de vader van de de art deco wordt genoemd in het boek dat bij de tentoonstelling verscheen.
De tentoonstelling toont een rijk beeld van de Franse variant van de art deco (art decoratif) uit de jaren twintig. Door de gevarieerdheid van de verschijningsvormen van de stijl is het moeilijk deze te typeren, maar het gaat in ieder geval om een huwelijk tussen het deocoratieve en het moderne, tussen geometrische vormen en heldere kleuren. Art deco (in mode, schilderkunst en toegepaste kunst) was vernieuwend (Poiret bevrijdde de vrouw uit haar corset) en ook weer niet. De stijl wil vooral ook mooi zijn en behagen. En dat is precies wat deze tentoonstelling doet. Er wordt een verhaal verteld over de aantrekkingskracht van de historische periode van het interbellum (de periode tussen beide wereldoorlogen); het gaat om een viering van de esthetiek van het verleden. Mij bekroop het nostalgische gevoel dat we een wereld verloren hebben die mooier was dan de onze. Dit nostalgische gevoel is bedrieglijk; op de tentoonstelling maken we kennis met de hoogtepunten van de periode en wie louter hoogtepunten ziet zal snel bekoord raken, mijmeren, zwijmelen zelfs. Daar is helemaal niets mis mee, zolang men beseft dat wat men ervaart illusoir is: in werkelijkheid was elke periode voor de onze harder, onrechtvaardiger en onprettiger dan het leven dat we nu kennen, althans in de Westerse wereld.
Het boek bij de tentoonstelling ziet er prachtig uit. De teksten van verschillende auteurs zijn echter sterk overlappend en ook niet vrij van taalfouten. Maar ze bieden veel informatie en ook een andere kijk op art deco, namelijk dat deze in feite al voor de Eerste Wereldoorlog ontstond en dat de figuur van Poiret heel bepalend is geweest. Deze was een mecenas, maar heeft commercieel vooral ook erg geprofiteerd van zijn netwerk van kunstenaars en performers. De teksten gaan vooral over de uiterlijkheden van art deco, psychologisch inzicht in de mens Poiret bieden ze niet of nauwelijks.
Sociologische duiding van de kunstenaars en hun netwerk zou ook iets hebben toegevoegd. Waarom is de ene kunstenaar, performer, couturier succesvol en de andere niet, terwijl ze vergelijkbaar werk afleveren? (Dit is vergelijkbaar met de aloude vraag waarom het ene schilderij van de kleur blauw voor miljoenen is verzekerd en een ander identiek werk ergens in de depots van de kunstuitleen staat). Het zou interessant zijn geweest als de sociologische strategie van Poiret meer in kaart zou zijn gebracht dan nu het geval is in zowel tentoonstelling als boek.
In de tentoonstelling spelen, meer nog dan in het boek, de schilderijen van Kees van Dongen een grote rol. Ze vormen voor mij de hoogtepunten van de expositie. Natuurlijk is Van Dongen bekend, maar naar mijn smaak verdient hij nog meer roem. Hier is de inbreng van ‘art brokers’ (galeriehouders, journalisten, museumconservatoren) belangrijk: waarom geven zij soms de voorkeur aan talentloze charlatans en conceptuele kunstenaars die in feite niets kunnen dan aan mensen die ook het ambacht van scheppen beheersen, zoals Kees van Dongen?
De expo is hoe dan ook zonder meer een aanrader, zoals het hele museum het bezoeken waard is.
De tentoonstelling is te zien tot 4 maart 2018.
Meer over mode en vintage: Interview-with-Bettina-Scarlett
