Beeldcolumn: het wapen van Bergen op Zoom

Olivier Rieter

Een gekleurde kopergravure van het wapen van Bergen op Zoom. Op het schild staan drie Andreaskruisen en onderaan de drie ‘bergen’ waarnaar Bergen op Zoom verwijst. Het meest interessant zijn echter de wildemannen die het schild bewaken. Zij figureren op (de voorlopers) van het wapen van de West-Brabantse stad. Ook Den Bosch kent wildemannen in het stadswapen.

De wildeman is een oude heraldische figuur, die ook in sprookjes voorkomt en in de verhalen over de Vier Heemskinderen en koning Arthur. De wildeman is de Noord-Europese variant van de satyr uit de klassieke Griekse mythologie, maar hij is meer martiaal. De figuur draagt meestal een knots en een kroon van eikenblad.

Het gebruik van de wildeman in het stadswapen van beide Brabantse steden is verre van uniek: overal in Europa komt de mythologische figuur voor op wapenschilden, deze figuur is vergelijkbaar met andere mythologische wezens als de eenhoorn of de griffioen. Verschil met dergelijke dieren is natuurlijk wel dat de mannen, hoewel vreemd, toch menselijk zijn. Iedereen kent in zijn omgeving wel van dergelijke types. De Amerikaanse dichter Robert Bly schreef over de wildeman als de oerman. Bly stond aan de wieg van de zogenoemde Men’s movement.

Brabant-Collectie, Tilburg University